کلید سکسیونر چیست؟
کلید سکسیونر یکی از تجهیزات اصلی در ایستگاه ها و تابلوهای برق است که قطعات و ابزار های ولتاژ دار را از شبکه جدا می‌کند تا بتوان روی آنها عملیات مانور و تعمیرات انجام داد. از آنجا که کنتاکت های سکسیونر به خوبی قابل مشاهده است، می توان از بی برق بودن شبکه و نبودن پیوند الکتریکی بین نقاط جدا شده، مطمئن شد و تعمیرات را به آسانی روی مدار انجام داد و از کاربران در برابر خطر برق گرفتگی حفاظت نمود.یکی از کلیدهای قدرت اصلی موجود در تابلو برق های فشار متوسط سکسیونر می باشد .
توجه داشته باشید که مطابق استاندارد IEC-62271-103، کلید سکسیونر یا دیسکانکتور وسیله مکانیکی قطع و وصل است که در حالت قطع، فاصله جدایی مورد نیاز بین کنتاکت ها را مطابق الزامات معین ایجاد می کند.لازم به ذکر است که کلید جداکننده فقط هنگامی می تواند یک مدار را قطع و وصل نماید که جریان های قابل اغماض برقرار شده یا قطع گردند و یا تغییر قابل توجهی بین ولتاژ دو سر هر یک از قطب های کلید جدا کننده به وجود نیاید.علاوه بر این، کلید جدا کننده قادر است که در شرایط عادی، جریان هایی را از مدار عبور دهد و در شرایط غیر عادی، برای مدت زمانی معین جریان هایی را همچون اتصال کوتاه تحمل نماید.
ذکر این نکته ضروری است که از کلید سکسیونر نمی توان در حالت زیر بار (On Load) استفاده نمود؛ زیرا به دلیل عدم مجهز بودن به جرقه خاموش کن، توانایی کاهش قوس های شدید الکتریکی ناشی از باز و بسته کردن مدار و قابلیت قطع و وصل زیر بار را ندارد. قطع و وصل کردن در زیر بار ممکن است سبب خسارات و صدمات جبران ناپذیری به خود سکسیونر و سایر تجهیزات تابلو برق شود.
شیوه عملکرد کلید سکسیونر
یک کلید سکسیونر از یک اهرم و دو کنتاکت تشکیل شده است که اهرم، وظیفه قطع و وصل بین دو کنتاکت را بر عهده دارد.
انواع سکسیونرها
همواره این نکته را مد نظر داشته باشید که سکسیونرها را می توان با توجه با ساختار داخلی (گازی یا روغنی)، مکانیسم حرکت (دستی، موتوری) و یا شیوه عملکرد تقسیم بندی کرد.
شیوه عملکرد اهرم جهت قطع و وصل بین کنتاکت ها متفاوت می باشد و می تواند به یکی از صورت های زیر انجام شود.
- اهرم قطع عمودی یا افقی
- اهرم زانویی شکل
- اهرم قطع از وسط
- اهرم قطع دو طرفه
- اهرم پانتوگراف
- اهرم کشویی
کلید سکسیونر با اهرم قطع عمودی یا افقی
از یک اهرم تشکیل شده است که در یک سر توسط یک لولا به پایه جدا کننده متصل گشته و از سمت دیگر جدا است.با توجه به نوع طراحی سکسیونر، حرکت عمودی یا افقی اهرم می تواند باعث قطع یا وصل دو سر سکسیونر شود.
کلید سکسیونر با اهرم قطع از وسط
یکی از متداول ترین انواع سکسیونرها است. در این نوع، دو اهرم به دو پایه جدا کننده قابل چرخش متصل می باشند. توجه داشته باشید که با چرخش پایه های جدا کننده اهرم ها به هم متصل می گردند.
کلید سکسیونر با اهرم قطع دو طرفه
این مدل، سه پایه جدا کننده دارد و یک اهرم روی پایه وسط قرار می گیرد. این نکته را مد نظر داشته باشید که با حرکت دورانی اهرم حول پایه وسط دو سر آن به دو پایه جدا کننده دو طرفش متصل می گردد.
کلید سکسیونر زانویی شکل
اهرم این سکسیونرها از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت اصلی توسط یک لولا به یک پایه جدا کننده متصل می گردد. قسمت دیگر اهرم نیز توسط یک لولا به بخش اصلی متصل است.وقتی سکسیونر در حالت قطع باشد، اهرم به حالت زانو در خواهد آمد .
سکسیونر با اهرم کشویی
توجه داشته باشید که این مدل به صورت معمول در جریان های کار پایین مورد استفاده قرار می گیرد و تیغه ای دارد که به صورت کشویی در یک ریل قرار می گیرد و اتصال را برقرار می نماید.
سکسیونر پانتوگراف
اهرم پانتوگراف به مجموعه ای از دو یا چند اهرم گفته می شود که به صورت ضربدری به هم متصل گشته اند. عملکرد این اهرم ها همانند قیچی می باشد.
سکسیونرهای زمین
به صورت معمول، این نوع هنگام تعمیرات برای تخلیه بارهای الکتریکی و جلوگیری از القای الکتریسیته از خطوط مجاور و بی خطر نمودن عملیات تعمیراتی روی دستگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.این احتمال وجود دارد که به خاطر سهل انگاری، در هنگام عبور جریان سکسیونر زمین سوئیچ شود که باعث اتصال کوتاه و صدمات جبران ناپذیری می شود.به منظور پیشگیری از این صدمات، سیستم اینترلاک مورد استفاده قرار می گیرد و فقط هنگامی که سکسیونر قطع باشد امکان وصل سکسیونر زمین فراهم خواهد شد.
اینترلاک ها
همواره این نکته را مد نظر داشته باشید که بیشتر کلیدهای قدرت توسط سکسیونر به زمین متصل می شوند و چون نمی توان سکسیونر را زیر بار قطع یا وصل کرد،لازم است که قطع و وصلش تابعی از وضعیت دژنکتور مربوطه به آن باشد.علاوه بر این، سکسیونر ارت تابعی از سکسیونر مربوطه به آن است.
سکسیونرها از سه قسمت اصلی ساخته می‌شوند که عبارتند از:
- تیغه‌های حامل جریان
- مقره‌های اتکایی
- مکانیسم عمل‌کننده و اهرم‌های مربوطه
جنس کنتاکت‌ها (تیغه‌ها) باید به صورتی باشد که هنگام بسته بودن سکسیونر مقاومت کمی از خود نشان دهد.علاوه بر این، کنتاکت ها لازم است طوری طراحی شوند که چنانچه جریان نامی از سکسیونر عبور نماید، دمایشان از 90 درجه سانتی‌گراد بیشتر نشود.
این احتمال وجود دارد که کنتاکت‌ها در اثر قطع و وصل سکسیونر اکسید شوند. بنابراین لازم است که جنس آنها سخت و پراکسید باشد. علاوه بر این، تیغه‌ها باید مقاومت مکانیکی بالایی نیز داشته باشند.
نکته قابل توجه این است که مقره ها نیز باید اندازه و جنس مناسبی داشته باشند. مکانیسم عملکرد سکسیونرها به دو صورت دستی و موتوری می باشد. در حالت دستی، مکانیسم عملکرد توسط دست تحریک می‌گردد و در حالت موتوری یک موتور الکتریکی که به یک سیستم گیربکس متصل است به اهرم‌های عملکرد نیرو وارد می نماید و منجر به باز و بسته شدن سکسیونر می‌شود.
آیا می دانید کاربردهای کلید سکسیونر چیست؟
یکی از مزیت های سکسیونر این است که کاربر می تواند، به صورت همزمان شاهد جدا شدن دستگاه از سایر قسمت ها باشد و اطمینان حاصل پیدا کند که هیچ پیوند الکتریکی بین نقاط جدا شده، وجود ندارد. جنس تیغه‌ها کمابیش آلیاژی از مس و آلومینیوم می باشد که روی آنها را نقره اندود می نمایند تا بدین منظور از خوردگی جلوگیری بعمل بیاید و آرنگ بهتری را برقرار کند.
با توجه به کاربردها و گزینش، سواسازها در اندازه‌های مختلف ولتاژی و جریانی ساخته و در بازار عرضه می‌شوند. لازم به ذکر است که جداگر میان تیغه‌ها و استراکچر سازوکار سواساز مقره‌های خازنی می باشد که همراه با تیغه‌ها شایستگی گردش دارند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان شیل ایران در ارتباط باشید.