آیا می دانید تفاوت کنتاکت کمکی و کنتاکت اصلی چیست؟
کنتاکتور از کنتاکت اصلی و کنتاکت کمکی تشکیل شده است. کنتاکت اصلی و کنتاکت کمکی از لحاظ ساختار شبیه به هم هستند اما عملکردشان متفاوت است. لازم به ذکر است که از کنتاکت اصلی جهت قطع و وصل مدارالکتریکی در توان بالا استفاده می کنند، اما کنتاکت های کمکی عملکرد کنترلی دارند و سیگنال خروجی تولید می نمایند. علاوه بر این، می توان توسط کنتاکت های کمکی ابزارهای دیگر همچون رله را به کنتاکتور متصل نمود یا چندین کنتاکتور را به طور سری یا موازی به یکدیگر متصل کرد.
تفاوت کنتاکتور و کلید
کنتاکتورها هنگام قطع و وصل کنتاکت ها بر روی هم سائیدگی مکانیکی ندارند، بنابراین عمر مکانیکی شان در مقایسه با سایر کلیدها بیشتر می باشد. محافظت از دستگاه ها با کنتاکتور مناسب تر و ایمن تر است.امکان ایجاد مدار فرمان اتوماتیک توسط کنتاکتورها مقدور می باشد. کنترل و فرمان از راه دور ماشین توسط کنتاکتور مقرون به صرفه تر و مطمئن تر است. قطع و وصل مصرف کننده از چندین محل توسط کنتاکتور ممکن است.
با طراحی مدار مناسب می توان سرعت قطع و وصل مدار را توسط کنتاکتور افزایش داد.هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده نیز قطع می شود و جهت راه اندازی مجدد نیاز به استارت دارد. بنابراین از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلوگیری بعمل می آید.
تفاوت کنتاکتور و رله
کنتاکتور و رله هر دو سوئیچ های الکترومغناطیسی می باشند. نخستین تفاوتشان در این است که رله ها در ولتاژ پایین مورد بهره برداری قرار می گیرند، اما کنتاکتورها در ولتاژ بالا استفاده می شوند. معمولاً کنتاکتور در برابر اضافه بار مقاومت دارند و در مقایسه با رله تحمل میزان بار جریانی بیشتری را دارد. کنتاکتور بر خلاف رله جهت کنترل و سرکوب قوس تولید شده در هنگام قطع جریان های سنگین طراحی شده است.
تفاوت کنتاکتورAC و DC
کنتاکتور برای جریان های AC و DC طراحی گشته است. این دو کنتاکتور با یکدیگر متفاوت می باشند، در نوع AC یک حلقۀ اتصال کوتاه به منظور جلوگیری از لرزش حاصل از فرکانس برق استفاده می شود. توجه داشته باشید که نیروی کششی یک مغناطیس الکتریکی جریان متناوب، متناسب با مجذور جریان عبوری از آن و در نتیجه متناسب با مجذور اندکسیون مغناطیسی می باشد.
تعداد دفعاتی که این نیرو به بالاترین میزان می رسد و صفر می شود به اندازه دو برابر فرکانس شبکه می باشد. بنابراین، در مواقعی که میزان نیروی کششی بیش از نیروی مقاوم فنرهای کنتاکتور باشد، هستۀ کنتاکتور جذب می شود و زمانی که مقدار نیروی کششی کمتر از مقدار نیروی فنرها باشد، هسته متحرک آزاد شده و به مکان اولیه خود باز می گردد.
لازم به ذکر است که عمل این حلقه بدین صورت است که همچون سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتوری که در حالت اتصال کوتاه قرار دارد، از آن جریان القایی عبور می نماید و منجر به ایجاد فوران مغناطیسی فرعی در مدار هسته می شود.
همواره این نکته را مد نظر داشته باشید که این فوران فرعی با فوران اصلی اختلاف فاز دارد و در لحظاتی که نیروی کششی حاصل از فوران اصلی صفر باشد، نیروی کششی حاصل از فوران اصلی به ماکزیمم حد خود می رسد و در حالتی که نیروی حاصل از فوران ماکزیمم، باشد این نیرو صفر می گردد و از آنجاییکه جمع این دو نیرو بر هسته متحرک تاثیر میگذارد، نیروی کششی در هر لحظه از نیروی مقاومت فنر بیشتر می شود.
در نتیجه، با القای ولتاژ در حلقه اتصال کوتاه شده، جریانی از آن عبور می کند که این جریان شاری را تولید می نماید که با شار اصلی ۹۰ درجه اختلاف فاز دارد و باعث می شود که شار در هسته هرگز صفر نشود و در هسته به صورت دائمی شار وجود داشته باشد و نیروی دائمی در قسمت ثابت و متحرک هسته را به یکدیگر متصل نگه دارد.
ولتاژ تغذیه بوبین متفاوت می باشد و از ۲۴ تا ۳۸۰ ولت ساخته شده است. در بیشتر کشورهای صنعتی به منظور حفاظت بیشتر، تغذیه بویین کنتاکتور را زیر ولتاژ حفاظت شده ۶۵ ولت انتخاب می کنند و یا برای تغذیه مدار فرمان، از ترانسفورماتور مجزا کننده استفاده می نمایند.
کاربرد کنتاکتور
بطور کلی هر مدار کنترل الکتریکی از دو بخش مدار فرمان و مدار قدرت تشکیل شده است:
مدار قدرت به آن بخشی از هادی های مدار گفته می شود که میان مصرف کننده الکتریکی و شبکه کشیده می شود. مدار فرمان قسمتی است که در قطع و وصل کنتاکتور و کنترل کار مصرف کننده تاثیر دارد.
با اتصال ولتاژ تغذیه به بوبین کنتاکتور و عبور جریان از آن، کنتاکتورعمل کرده و مدار قدرت را قطع و یا وصل می نماید. علاوه بر این، در سیستم ها از هادی های دیگر برای فرمان و کنترل بهره می برند که در قطع و وصل کنتاکتور و کنترل کار مصرف کننده تاثیر دارند. این مدار، مدار فرمان نام دارد.
مدار فرمان
مدار فرمان از کلید مینیاتوری، شستی های استپ و استارت ، بی متال، تیغه نگهدارنده و بوبین که به صورت موازی بسته شده تشکیل شده است. به صورت معمول، در کنتاکتورهای کوچک، کنتاکت هایی که برای مدار قدرت استفاده می شوند، با کنتاکت های مدار فرمان فرقی ندارند.اما در کنتاکتورهای متوسط و بزرگ، کنتاکت های مدار قدرت از کنتاکت های مدار فرمان بزرگ تر هستند و با شماره های یک رقمی (۲-۱) و (۴-۳) و (۶-۵) نشان داده می شوند.
وسایل حفاظتی به منظور اتصال کوتاه و بار زیاد، در مدار قدرت قرار می گیرد و در اثر خطا منجر به قطع مدار قدرت و یا قطع مدار فرمان می شود. تاخیر در قطع کنتاکتور پس از شروع فرمان، کمتر از تأخیر در زمان وصل آن است.
سیم های رابطی که برای مدار قدرت استفاده می شوند، لازم است که سطح مقطع مناسب با جریان نامی موتور باشند. زیرا اگر سطح مقطع کم باشد، منجر به افت ولتاژ بیشتر از حد مجاز در سیم های رابط می شود و ولتاژ تغذیه موتور کاهش پیدا می کند. بخصوص موقع راه اندازی موتور، به خاطر بالا بردن جریان راه اندازی، افت ولتاژ بسیار زیاد می شود و اگر موتور زیر بار باشد، احتمال راه اندازی نشدن آن وجود دارد.
نکات نصب کنتاکتور
کنتاکت بسته بی متال همانند یک شستی قطع، به طور سری در مدار فرمان قرار می گیرد تا در صورت وجود اضافه بار، مصرف کننده را از شبکه قطع نماید. بنابراین، به منظور وصل مجدد کنتاکتور لازم است که شستی وصل(استارت) مجدداً فشار داده شود.
قطع کننده ها به صورت سری و وصل کننده ها به صورت موازی با تیغه نگهدارنده بسته می شوند. برای مدارهایی که کنتاکتور و شستی های زیادی دارند، توصیه می شود که نقشه ها را به دو فرم مدار فرمان و مدار قدرت جدا از هم رسم نماییم.
برای حفاظت مدارهای الکتریکی در مقابل اضافه جریان زیاد یا اتصال کوتاه و همچنین اضافه بار از تجهیزات حفاظتی همچون رله های حرارتی ، کلیدهای محافظ و همچنین فیوزها استفاده می کنند. تمامی این تجهیزات در ابتدای مدارهای فرمان و قدرت و به صورت سری قرار می گیرند.
